017 - Ubbo Emmiussingel 108
In 1892 richtte de 35-jarige Friese hoogleraar in de wijsbegeerte en zielkunde Gerardus Heymans in zijn woning aan de Stationsstraat een psychologisch laboratorium in. Omdat zijn huis hiervoor eigenlijk te klein was, kocht hij een perceel bouwgrond aan de Ubbo Emmiussingel, kadastraal bekend als sectie I 2672. Voor het maken van een ontwerp benaderde hij de progressieve jonge Amsterdamse architect H.P. Berlage.
Berlage vond alle neostijlen ‘om te lachen als het niet zo treurig was’ en zocht naar iets eigentijds. Hij vond dat gebouwen hun ‘ware gezicht’ moesten tonen en benadrukte in zijn ontwerpen het dragende karakter van muren, bogen en pijlers. Nadat hij voor Heymans klaar was diende de laatste op 6 december 1893 een bouwaanvraag in en reeds vijf dagen later was de gemeentelijke toestemming binnen. Nog geen jaar later kon opzichter Holthuis melden dat de bouw voltooid was en het echtpaar Heymans nam z’n intrek. Op de eerste verdieping van de in heldere rode Groninger perssteen gebouwde villa richtte Heymans zijn huislab in.
Met zijn tikkende, ratelende en zoemende apparaten onderzocht hij onder meer het verband tussen zintuigelijke prikkels en gewaarwordingen. Hij ontwikkelde daarmee een empirische psychologie, die niet alleen experimenteel en exact was, maar bovendien in brede kring waardering vond. Na het afbranden van het Academiegebouw in 1906, kreeg de hoogleraar de kans in de nieuwbouw een groter laboratorium te vestigen. In 1909 was dit gereed en verhuisde Heymans zijn instrumentaria daarheen. Zelf bleef hij nog wel tot 1920 aan de singel wonen.
De nieuwe eigenaar, Michaël Derkzen Botje, liet de ‘veranda tegen den achtergevel’ vervangen door ‘eene serre met balcon en terras’. Het echtpaar Heres Diddens-Zegering ten Rodengate Marissen, dat het pand na het vertrek van de Botjes in 1927 betrok, hield ook wel van wat verandering maar kreeg minder medewerking. Omdat een nieuw ‘lichtkozijn’ in de voorgevel ‘uit een oogpunt van welstand aanstoot zoude geven’ wenste het gemeentebestuur in 1936 geen toestemming te geven.
Vanaf 1960 is Architectenbureau Klein in het pand gevestigd.