083 - Eelderbaan
In de Late IJzertijd en Vroeg-Romeinse tijd, rond het begin van onze jaartelling, woonden hier al mensen. Rond de stad Groningen werden veel meer bewoningssporen uit die tijd gevonden. Meestal op toentertijd hoger gelegen plekken, als de Hondsrug en een evenwijdig daaraan liggende zandrug, met een uiteinde enkele honderden meters van dit park. Ook werd er volop gewoond op hoger gelegen oeverwallen in het kweldergebied. De in dit park in 2005 bij een archeologische opgraving gevonden sporen bewezen dat er toen ook op het veen bewoning mogelijk was.
In de ondergrond werd, op het veen, een deel van een zogeheten vlaknederzetting aangetroffen. Dankzij sporen van sloten waren tenminste drie percelen te onderscheiden, met daarop resten van twee schuren, een vermoedelijke ‘spieker’ (voorraadschuur) en een veekraal. Op basis van o.a. gevonden weefgewichten, een maalsteen en botten van rund, schaap/geit en paard werd geconcludeerd dat waarschijnlijk sprake was van een gemengd bedrijf. Omdat er op het terrein geen huisplaats werd aangetroffen maar wel veel aardewerk, lag de kern van de nederzetting vermoedelijk in de directe nabijheid. Zo zou de ‘paalspieker’ mogelijk gekoppeld kunnen worden aan een westelijk gelegen boerderij. En dat maakte het aannemelijk dat de kern zich in die richting moet hebben bevonden.
In de eerste eeuwen van onze jaartelling werd dit gebied door de dalende veenbodem en de toenemende zee-invloed te nat voor bewoning. Pas in de middeleeuwen kon er weer worden gewoond. Op een kaart uit 1732 was het onderdeel van een kleine polder genaamd ‘’t Bedijkte Land’. Vijfenzestig jaar later ging het deel uitmaken van het waterschap De Oude Held, met tot 1883 een gelijknamige molen aan het Aduarderdiep. In de twintigste eeuw werd het hier gelegen weiland ook wel ‘Het Paardenweitje’ genoemd.
Eind jaren zestig kreeg de strook grond ten westen van de in aanleg zijnde wijk Vinkhuizen de naam Eelderbaan. Het was gereserveerd voor een nieuw aan te leggen weg tussen Eelde en de Friesestraatweg. Toen het linkse stadsbestuur deze ‘westelijke ringweg begin jaren zeventig oostelijker dacht, werd de baan onderdeel van een gewestpark. Jarenlang was het een verwaarloosd gebied, maar dankzij de wijkvernieuwing van Vinkhuizen kreeg ook de Eelderbaan een grote opknapbeurt. Bij de aanleg van een helofytenfilter kon een stukje historie worden blootgelegd.